Nieuwsbericht toevoegen Overdenking toevoegen Agenda-item toevoegen

Vrijdagavondfilm 24 januari: Agent of Grace

‘Agent of Grace’ is een aangrijpende film over het leven van de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer, die vanuit zijn geloof tot de conclusie komt dat Hitler met zijn nationaalsocialisme daadwerkelijk bestreden moet worden, ook al zet hij daarmee zijn leven op het spel. Zijn verhaal inspireert mensen tot op de huidige dag als het gaat om keuzes die op beslissende momenten in het leven moeten worden gemaakt.

De film wordt op vrijdag 24 januari om 20.00 uur in de Ringvaartkerk vertoond. De toegang is vrij. Er is inloop met koffie en thee vanaf 19.30 uur en na afloop is er weer gelegenheid om onder het genot van een drankje na te praten.

Op 9 april 2020 is het 75 jaar geleden dat de Duitse predikant-theoloog Dietrich Bonhoeffer kort voor het einde van de oorlog op persoonlijk bevel van Hitler werd terechtgesteld. Hij was een Luthers predikant en theoloog die na zijn studie in Berlijn en New York eerst als docent theologie in Berlijn werkte. Van 1933 tot 1935 was hij predikant in Londen. Onder het nazibewind maakte hij deel uit van de ‘Bekennende Kirche’, waarvan de leden - waaronder Karl Barth en Martin Niemöller - zich verzetten tegen de staatsinvloed op de kerk, omdat zij de heersende ideeën moreel en theologisch verwerpelijk vonden. Dat bracht hem in 1936 in conflict met zijn toenmalige kerkelijk leidinggevende, bisschop Theodor Heckel.

In 1939 liet hij zich overtuigen om in verzet te komen en sloot hij zich aan bij een geheime groep binnen de Duitse inlichtingendienst die het naziregiem omver wilde werpen en een deelvrede met de westelijke geallieerden wilde sluiten. In 1943 werd hij gearresteerd na de ontdekking dat hij had geholpen om geld in te zamelen voor de ontsnapping van joden naar Zwitserland, maar zijn ondervragers beseften toen nog niet welke rol hij had gespeeld. Dat werd duidelijk na de mislukte aanslag op Hitler op 20 juli 1944, waarna hij naar het concentratiekamp in Flossenbürg werd overgebracht. Daar werd hij - minder dan drie weken voor de bevrijding! - opgehangen.

Persoonlijke dilemma’s
Het is haast onmogelijk om een bewogen leven als dat van Bonhoeffer tot zijn recht te laten komen in een speelfilm. Dat geldt eens te meer voor de weergave van zijn overtuiging, zijn theologische opvattingen en zijn geschriften. Toch komen de dilemma’s waarvoor hij kwam te staan, goed in de film tot uiting. De film opent met een verblijf in de Verenigde Staten, waar hij zich veilig weet, maar toch kiest voor een bedreigd bestaan in Duitsland. Als de Lutherse kerk op grond van Romeinen 13 het gezag van Hitler over de kerk erkent, levert dat voor hem een nieuw dilemma op, waarbij hij tot het inzicht komt dat het nazisme bestreden moet worden. Duidelijk is dan dat Bonhoeffer niet voor de veilige weg kiest, omdat hij dan schade zou lijden aan zijn ziel.

In de gevangenis staat hij medegevangenen bij en weet hij zelfs het respect van zijn bewakers te verkrijgen. Daar schrijft hij ook brieven aan zijn verloofde Maria von Wedemeyer, teksten en gedichten, waaronder het beroemd geworden oudejaarsgedicht ‘Door goede machten trouw en stil omgeven’ (Lied 511 uit het Liedboek), op de drempel naar het jaar 1945. Toch wordt ook hij verscheurd door innerlijke strijd, die in de film tot uitdrukking komt als regisseur Eric Till ook het beroemde gedicht ‘Wie ben ik?’ in het script weet te verwerken. Daarin vraagt Bonhoeffer zich af wie hij werkelijk is: de sterke, hoffelijke gevangene die eigenlijk zijn bewakers de baas is, of de vertwijfelde mens, moe en murw. Dan komt ook deze ‘protestantse heilige’ dicht bij ieder van ons te staan!

Omzien
Het is de moeite waard om het gedenkjaar 2020 voor Bonhoeffer mee te beleven: het gaat om een inspirerende persoonlijkheid die laat zien waar het op cruciale momenten op aankomt. Zouden wij in vergelijkbare omstandigheden dezelfde keuzes maken? Of kiezen we liever – als zovelen – bij moeilijke beslissingen voor de ‘veilige’ weg? Het jaarthema ‘Omzien’ is zeker op deze film van toepassing!

Naar het overzicht