Drs. Hoekstra ‘sta op en ga’
Op zondag, 12 september jl., ging ambulant predikant Hoekstra (drs-p-hoekstra-ambulant-predikant-in-de-ringvaartkerk) voor in de Ringvaartkerk in Nieuwerkerk a/d IJssel en sprak over het jaarthema sta op en ga’
Los van wat voorwerk begint de Bijbel hier eigenlijk mee – met deze woorden: “Sta op en ga!” Het Oer-verhaal van Abraham - in wat nu Irak is - brengt hem zonder kaart of reisbeschrijving in het land dat Israël zal gaan heten. Een volslagen onbekende God zegt tegen Abraham: “Sta op en ga!”
Als wij met dit jaarthema aan de gang gaan is het zeker goed om dit verhaal telkens weer in gedachten te houden. Dit verhaal van Abraham, de man uit Oer in Irak. Wat betekent het dat er zomaar tegen mij gezegd kan worden: “Sta op en ga!” Ik heb vrienden – collega’s - die de afgelopen jaren militaire orders kregen om naar het oorsprongsgebied van Abraham te gaan – Irak, Afghanistan. “Sta op, meld je en ga!”
Hoewel Abraham niet op een missie werd uitgezonden – nee, Abraham maakt een enkele reis die kant uit – tóch doet het me er ook wel aan denken. “Sta op en ga!” Veel ruimte klinkt er niet in door. Het is een marsorder. Je kiest er niet voor. Het is een kwestie van gehoorzaamheid.
Abraham begrijpt het belang. De Talmoed heeft er ook prachtige verhalen over. Daar kom ik nog wel eens op terug. Het verhaal waarin Abraham de afgodsbeelden in de werkplaats van zijn vader Terach stukslaat. Maar Abraham begrijpt het belang en hij gaat! Definitief.
En zoals Abraham door die hem onbekende God op weg wordt gestuurd – zo stuurt Jezus zijn vrienden ook uit. ‘Ga de wereld in! Maak alle volkeren tot mijn discipelen!’ We noemen dat de Zendingsopdracht. En de vrienden van Jezus gingen! Een week of wat geleden hebben we het nog gehoord. En na de vrienden van Jezus gingen er nog zovelen – vanuit diezelfde opdracht. Hier bij ons mensen als Willibrord, Bonifatius, Liudger. Tot op de dag van vandaag verstaan mensen deze opdracht: “Sta op en ga!” Soms ver weg en veel vaker dichtbij. Misschien weten ook wij ons geroepen vandaag! Misschien door eenvoudig in te gaan op de uitnodiging die we vandaag horen van de Alpha-cursus: Nodig iemand uit om het gesprek aan te gaan over Jezus, over God, over het geloof, over ons leven!
Of zoals gemeenteleden zich ook vandaag laten herbevestigen als ambtsdrager om onze gemeente bij het Woord van God te houden; om de naaste in het oog te houden. “Sta op en ga!” “Sta op en ga!” Dat is het thema voor het winterprogramma dit jaar. Eigenlijk wel een heel mooie opdracht na het vorige seizoen waarin we opgehokt zaten in een lockdown, inclusief een avondklok die ons vertrouwde leven – en ook kerkelijk leven – danig verstoorde. “Sta op en ga!” Eruit! Naar buiten! De wereld in! En DIT boekje is de leidraad voor het winterwerk: Zeven wegen van barmhartigheid. Het is de invulling van de Evangelie-tekst van vandaag.
En DIT is trouwens het Bijbeltje waarover ik schreef in Over en Weer. Een aantal jaren nadat ik dat gedicht in dit Bijbeltje schreef - toen ik me op mijn doctoraalscriptie voorbereide - was ik op bezoek bij ds. Israël Tabaksblatt. Hij woonde een aantal straten verderop. Bij onze eerste ontmoeting vroeg hij of ik een Bijbel bij mij had. Was ik even blij dat ik die in mijn tas had! “Wil je mij die even geven?” vroeg hij. Tja, misschien een vreemde vraag. “Het is gewoon een NBG.” zei ik nog. Belangstellend bladerde hij er doorheen. Ik vroeg me af of hij de letters nog wel kon lezen. Maar al snel stopten zijn handen en pakte hij één pagina vast en RATS! Hij scheurde de pagina er finaal uit. “Die hoort er niet in!” zei hij. Het bleek de witte pagina te zijn tussen het Oude- en het Nieuwe Testament. “De Bijbel is één Boek. En het loopt door van het begin tot het einde.” Het was de eerste van vele lessen die hij mij in die jaren zou geven.
Maar om de volgende les gaat het mij vandaag in het bijzonder. Wat voor ds. Israël Tabaksblatt heel fundamenteel was in zijn theologie is het volgende. En dat geldt voor het Joodse volk Israël en voor de kerk van Jezus Christus in gelijke mate. Het uitverkoren volk is niet uitverkoren omwille van zichzelf. Israël is door God uitverkoren om de boodschap van hoop in de wereld uit te dragen.
En dat is de kerk ook! Niet anders. Wij zijn SAMEN uitverkoren om de boodschap in Gods wereld uit te dragen. Wij zijn SAMEN verkoren en geroepen om deze boodschap gestalte te geven. We zijn nooit uitverkoren om onszelf. We zijn uitverkoren omwille van al die anderen in de wereld! Het is NOOIT uitverkiezing - PUNT. Het is altijd ‘uitverkiezing TOT”. Wij zijn uitverkoren MET EEN DOEL: Het Koninkrijk van God moet in deze wereld gestalte krijgen. DAT is onze opdracht!
Na aanvankelijk als Joodse jonge man in Nederland gekomen te zijn uit wat nu Polen is en met zijn ontdekking van Jezus als Messias zendeling onder de Joden geweest te zijn in Rotterdam tot 1942 heeft Israël Tabaksblatt de rest van zijn leven gewijd aan deze boodschap: “Sta op en ga!” Jij bent uitverkoren én je bent geroepen. Dus “Sta op en ga!”
De drie Joodse predikanten binnen onze kerk uit mijn scriptie kwamen alle drie uit de Oost-Europese Ashkenazische Joodse traditie. In de voorbereiding op deze startdienst kwam er in ons gesprek het thema vanuit die Oost-Europese Joodse lijn naar voren van de ‘Lamed-Wav’. De ‘L’ en de ‘W’. Het zijn twee Hebreeuwse letters die ook een cijferwaarde hebben. Het oude Hebreeuws kent geen cijfers. ‘Lamed-Wav’ staat voor 36. Maar het getal 36 wijst ook naar een bijzonder aantal mensen. Het verhaal wil dat er in elke generatie 36 rechtvaardigen zijn. Zonder hen zou de wereld instorten. Het zou chaos worden en de ondergang van de schepping.
Zou God dit zo ingericht hebben? Zou het wáár zijn?! Oké, we mogen daarvan denken wat we willen. Voor de goede hoorder is het niet zozeer een waarheid. Nee, het is een ethische zaak – een moreel appèl. Het bijzondere is namelijk dat deze rechtvaardigen het helemaal niet van elkáár weten. Sterker, vaak weten ze het niet eens van zichzélf! Het zijn volgens de traditie ook helemaal geen hoogbegaafde mensen. Sterker – met de woorden van Jezus in het Evangelie – misschien zijn het júist wel de meest eenvoudigen van geest. In de Joodse verhalen horen we soms zelfs van een verstandelijk gehandicapte die één van die 36 rechtvaardigen is. En soms ook een niet-Jood – een goy.
Wat is de les?! De les voor ieder van ons is dan: Stel dat IK één van deze 36 zou zijn?! Zou ik me er dan niet naar hebben te gedragen?! Heb ik niet de morele opdracht om zó te leven alsof de heelheid van de wereld van MIJN inzet afhangt?! En wát als iedere gelovige er zó in zou staan?! Niet om overspannen of burn-out te raken, maar om het verschil te kunnen maken. Dat is wat dit verhaal ons voor ogen houd.
O ja, voor ons hier in de kerk is de grootste vertegenwoordiger van deze 36 Rechtvaardigen zeker rabbi Jezus uit Nazareth – onze Heer. En vandaag roept Hij ons op om die Zeven Wegen van Barmhartigheid te bewandelen. Om Hem na te volgen. De Navolging van Christus. Daarmee gaan we ook dit winterseizoen aan de slag. Gemeente: “Sta op en ga!”