Ds. Hoekstra ‘ontvang het kind - de kerstgedachte van vadertje Panov’
Op zondag, 25 december jl., ging ambulant predikant Hoekstra voor in de Ringvaartkerk in Nieuwerkerk a/d IJssel en sprak met kerst over het thema ‘Ontvang het kind’
Wat een prachtig verhaal vertelde Theo ons! Vadertje Panov geeft het mooiste dat hij heeft aan dat kleine Kerstkindje. Het is trouwens niet zómaar een verhaaltje! Het is van één van de grootste schrijvers in de literaire geschiedenis: Leo – of eigenlijk de Russische Graaf Lev Tolstoi. Hij was de auteur van ‘Oorlog en Vrede’ en van ‘Anna Karenina’. Maar ook de schrijver van verhaaltjes, zoals vandaag ‘Vadertje Panov’. Lees het nog eens een keer door, zou ik zeggen. Het origineel is nog wat uitgebreider dan we vanochtend hoorden.
Misschien is het ook goed om te weten dat de Russische Graaf Tolstoi tijdens zijn lange leven steeds eenvoudiger ging leven. Hij schaarde zich ruim vóór de Russische revolutie helemaal aan de kant van het volk, aan de zijde van de zwakkeren en de verdrukten. De ‘Bergrede’ van onze Heer Jezus was voor hem de leidraad voor het leven. Dat horen we in dit verhaal vandaag ook terug. Tolstoi had trouwens ook contact met de toen nog jonge Mahatma Gandhi. Met name op het vlak van geweldloos verzet vonden de beide mannen elkaar. Zo zou Tolstoi lang na zijn dood –via Gandhi- de vreedzame onafhankelijkheidsstrijd van dat reusachtige land India beïnvloeden!
Juist in zijn radicale eenvoud maakte Tolstoi een groot verschil. Het was voor de gewelddadige Eerste Wereldoorlog en de net zo gewelddadige Russische Revolutie dat geschreven werd: "We hebben [in Rusland] twee tsaren: Nicolaas II en Lev Tolstoj." Tolstoi was dus niet bij iedereen populair, dat zult u begrijpen. Niet bij de machthebbers en niet bij de machtige staatskerk daar! Toch kan dus één enkel mens verschil maken in de levens van heel veel anderen. Tolstoi probeerde in de voetstappen van zijn Heer te treden. Hij deed dat in een radicale gehoorzaamheid aan de woorden van de Bergrede. Heel eenvoudig horen we dit vandaag terug in zijn ‘Vadertje Panov’.
Het verhaal gaat over rijke mensen en over arme mensen. Mensen met veel geld, mensen zonder geld en dat kleine kind, dat geboren werd in een stal, omdat voor hem geen ruimte was in een fatsoenlijk huis. Een kind dat in de Russische kou geen schoentjes heeft. Ja, zo zit de wereld in elkaar. Er zijn mensen met heel veel geld. Mensen met macht. Mensen met invloed. En dan zijn er veel mensen die dat allemaal niet hebben.
Maar nu kom ik terug bij de Vadertje Panov. Hij heeft voor iedereen tijd. Ik maak het verhaal misschien een klein beetje groter dan we nu hoorden, maar hij heeft voor iedereen tijd. Voor zijn klanten heeft hij tijd, voor zijn buren, de mensen die langslopen, voor de rijken en voor de bedelaars die hij iets in de hand stopt en vandaag misschien vooral voor kinderen. Vadertje Panov heeft op deze dag alle tijd van de wereld als het nodig is. Maar hoor ik daar iemand brommen: ‘Tijd is geld?!’ Ja, zo denken wij wel. Maar als je er goed over nadenkt dan is dat niet zo.
Eigenlijk is ‘tijd’ ongeveer het enige in de wereld dat helemaal eerlijk verdeeld is. Natuurlijk, niet alle mensen worden even oud. Sommige mensen sterven veel te jong. Maar sterven is eigenlijk ons hele leven iets voor ‘later’. En niemand weet precies wanneer. Nee, wij leven hier en nu. En waarom is ‘tijd’ dan eigenlijk het aller-eerlijkst? Omdat voor ons allemaal een minuut of een uur precies even lang duurt! Hoeveel geld je ook hebt – je hebt niet meer tijd dan wie arm is. En voor wie geen geld heeft is het precies zo: ook jij hebt niet meer of niet minder tijd beschikbaar dan wie dan ook.
Misschien is het daarom wel een heel Bijbelse vraag – de Kerstvraag: wat mag ik met mijn tijd doen? Gebruik je tijd! Laat niets ervan verloren gaan! De oude Romeinse dichter Horatius zei: ‘Carpe diem’ – Pluk de dag! Hij probeerde ons een wijze les bij te brengen: maak goed gebruik van de tijd die je gegund is. Laat de tijd niet door je vingers weglopen. Maar zijn lezers wilden het liever anders verstaan. Zij hoorden: ‘Maak er één groot feest van, want morgen is het misschien te laat. Pluk de dag!’ De oude schoenmaker doet het goed met zijn tijd. Hij heeft voor iedereen tijd. Voor zijn klanten heeft hij tijd, voor zijn buren en vooral voor de kinderen.
Het Kerstfeest in de Bijbel heeft weinig met rijkdom te maken. We hoorden dat Jozef en Maria ruimte krijgen bij de dieren. Niet eens uit geldgebrek, misschien. Maar er is voor hen geen plek. En de kleine Jezus wordt in een kribbe gelegd – in een voerbak. De buren komen natuurlijk kijken.
Maar de eersten die uitgenodigd worden zijn een stel ruige herders. Ruw volk. Tegenwoordig zou je dit slag mensen in een motorbende verwachten. Maar de engelen nodigen hen als eerste uit. ‘Neem de tijd’, zei de engel ‘wij passen wel op jullie schapen.’ En daar komen de herders bij de kleine stal. Zonder geschenken, maar ze nemen de tijd – ze geven hun tijd.
Het zal zeker nog een dikke week duren voor het eerste hoge bezoek verschijnt: wijzen uit het oosten – drie koningen worden ze genoemd! En zij brengen nuttige geschenken mee: goud, mirre en wierook. Daar zal de familie Davidson – daar zullen Jozef, Maria en Jezus – hun tijd als vluchtelingen in Egypte mee kunnen doorkomen. Dus het zijn allereerst ruige herders – arme sloebers – die hun tijd delen met het kleine kind van Bethlehem. En pas dagen later verschijnen de wijzen en rijken.
De kleine, vriendelijke gebogen schoenmaker vertelt ons zo van de tijd. Zijn mooiste schoentjes, die de meeste tijd en aandacht van hem hadden gevergd, die schenkt hij aan een klein kind. En wat blijkt?! Eigenlijk is ook dit onbenoemde kind het kleine kind van Bethlehem. En Jezus aanvaardt het in een wonderlijke dankbaarheid. Is dat misschien ook wel een van de grootste wonderen van Kerst? In Christus – het Kerstkind – is die eindeloos grote en Eeuwige God bij ons in onze wereld en onze tijd binnengetreden. God zelf neemt de tijd voor ons. Alle tijd van de wereld, lijkt het wel. Als ik dat tot me laat doordringen…
Het meest kostbare dat wij hebben is onze tijd. Je kunt er niets van bijkopen. En nee, je kunt er ook niet zuinig mee omgaan! Onze tijd is het rijkste geschenk. En daar… daar hebben we allemaal even veel van. Een gezegend Kerst!